Żaden kontynent nie przyciąga uwagi tak jak Afryka. Żadna forma przekazu nie przyciąga wzroku tak jak fotografia. Jedno i drugie kojarzy się z sentymentem do chwytania ulotnych momentów pełnych czaru. Jedno i drugie łączy, zdawałoby się odległą Polskę, z tym kontynentem. Wystawa fotografii w Parlamencie Europejskim odpowiada na pytanie o źródło tego związku. Przedstawia zdjęcia z projektów realizowanych w ramach programu polskiej pomocy rozwojowej.

W dniach 29-31 sierpnia 2011 r. w siedzibie Parlamentu Europejskiego w Brukseli będzie miała miejsce wystawa unikatowych fotografii, pt. "Afryka polskich podróżników i wolontariuszy - edukacja globalna". Widzowie będą mogli zapoznać się z dwoma rodzajami zdjęć. Pierwsze, blisko stuletnie, pochodzą z pionierskiej wyprawy Kazimierza Nowaka. Drugie, współczesne fotografie, wybrane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP, pochodzą z projektów pomocowych dofinansowanych przez MSZ RP na rzecz Afryki w latach 2007-2010.

Rysunek 1. Fundacja Sue Ryder - wyjazdowe kliniki w cieniu drzew (Malawi)
Rysunek 2. Fundacja Ekonomiczna Polska - Afryka Wschodnia - Dzieci z sąsiedztwa przy Centrum Aktywizacji Zawodowej w slumsie w Nairobi (Kenia)

Kazimierz Nowak, pionier polskiego reportażu, dziennikarz, fotograf i globtroter. W latach 1931-1936 jako pierwszy człowiek na świecie odbył niezwykłą, samotną i pozbawioną wsparcia finansowego podróż przez Afrykę (z północy na południe i z powrotem, łącznie 40 tys. km). Wyruszył z Trypolisu i dotarł aż do Kapsztadu, skąd wrócił inną trasą, do Algieru. Jego głównym środkiem transportu był rower, ale część trasy pokonał także pieszo, konno, czółnem oraz na wielbłądzie. Polski podróżnik omijał uczęszczane szlaki, wybierając te najtrudniejsze i zarazem, jego zdaniem, najciekawsze. W barwnych relacjach z niezwykłą wrażliwością opisywał życie codzienne i zwyczaje plemion afrykańskich. Jego reportaże regularnie ukazywały się w polskiej prasie przedwojennej podczas całej 5-letniej podróży, którą finansował ze skromnych honorariów.

Rysunek 3. Nowak w otoczeniu dzieci - Kongo Belgijskie

Jego głównym przyjacielem podczas wyprawy po kontynencie afrykańskim był aparat fotograficzny. Nowak (8 X 1932) zanotował: Dziś pierwszą rolkę filmu założyłem do aparatu - Wszystko nic trudnego - znam już kamerę jak własną kieszeń. Zrobiłem dziś pierwsze 4 zdjęcia próbne - jutro dokończę rolkę, a wieczór wywołam, nie masz pojęcia jaki ciekaw jestem rezultatu! Dzięki pasji naszego rodaka powstały niezwykłe fotografie, które uchwyciły klimat Afryki z początków XX wieku.

Za czasów Kazimierza Nowaka Afryka była fascynująca lecz niedostępna. A jednak Polacy do niej ciągnęli. Dziś jest to kontynent, z którym jesteśmy związani nie tylko względami sentymentalnymi, ale także stosunkami międzynarodowymi. W te pierwsze świetnie wpisuje się Fundacja im. Kazimierza Nowaka, która popularyzuje dorobek podróżnika.

W dobie globalizacji wspólnota międzynarodowa czuje się odpowiedzialna za stale rosnącą przepaść między bogatą Północą a biednym Południem.

Jest to istotne zwłaszcza, gdy się wie, że jedna trzecia ludności na świecie żyje w obszarach dotkniętych niedostatkiem wody oraz cierpi z powodu braku odpowiednich warunków sanitarnych.

Warto również przypomnieć, że od wielu lat najniżej sklasyfikowane pod względem poziomu życia pozostają państwa Afryki, których problemy związane są m.in. z niską produktywnością sektora rolnego oraz zbyt wolnym rozwojem pozostałych gałęzi gospodarki. Szczególna troska o ten region jest podyktowana również tym, że w niektórych krajach Afryki Subsaharyjskiej, z powodu braku szkół i kadry, nauczyciele muszą pracować na dwóch, a nawet trzech zmianach w ciągu dnia, w klasach liczących nawet 70 uczniów.

Pomoc rozwojowa stanowi odpowiedź ze strony krajów rozwiniętych na problem ubóstwa, z którym w XXI wieku boryka się wiele krajów. Kraje biedne nie są w stanie rozwijać się wyłącznie własnymi siłami, dlatego korzystają z pomocy innych państw i instytucji międzynarodowych. Przezwyciężenie globalnej luki rozwojowej stanowi wyzwanie dzisiejszych czasów. Problemy głodu i ubóstwa wymagają z jednej strony rozwiązań ogólnoświatowych, z drugiej zaś konieczne jest zaangażowanie każdego państwa z osobna. Podstawowymi formami pomocy rozwojowej są: pomoc finansowa, rzeczowa i techniczna.

Polska, dzięki postępom w transformacji politycznej i gospodarczej, od 2004 r. należy do grona państw donatorów działających na rzecz zmniejszenia poważnych dysproporcji w poziomie i jakości życia obywateli krajów rozwiniętych i rozwijających się krajów Afryki, Azji, Ameryki Łacińskiej oraz Europy Wschodniej.

Każdego roku Ministerstwo Spraw Zagranicznych określa geograficzny i tematyczny zakres inicjatyw realizowanych w ramach nadzorowanej przez siebie rezerwy celowej. Pomoc realizowana jest w formie dwustronnych programów i projektów (pomoc dwustronna) oraz dobrowolnych wpłat wielostronnych przekazywanych do międzynarodowych instytucji, funduszy i organizacji (pomoc wielostronna). Zasadnicza część środków finansowych kierowana jest do państw priorytetowych programu polskiej pomocy zagranicznej we współpracy z polskimi organizacjami pozarządowymi, organami administracji rządowej, jednostkami samorządu terytorialnego i polskimi przedstawicielstwami dyplomatycznymi.

Z roku na rok zwiększa się liczba i skala przedsięwzięć pomocowych Polski dla krajów rozwijających się. W latach 2007-2010 Polska udzieliła blisko 1.487,28 mln USD Oficjalnej Pomocy Rozwojowej, w tym 31,5 mln USD na rzecz Afryki.

Wystawa "Afryka polskich podróżników i wolontariuszy - edukacja globalna" odbywać się będzie pod auspicjami: Filipa Kaczmarka - Posła do Parlamentu Europejskiego oraz Krzysztofa Stanowskiego - Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.

Poseł Kaczmarek jest jednym z tych, którzy przyczynili się do tego, że dnia 19 lipca 2011 podczas posiedzenia rządu został przyjęty projekt ustawy o współpracy rozwojowej. Poruszane w projekcie zagadnienia są ściśle związane z jego wieloletnią działalnością w ramach europejskiej współpracy rozwojowej. Eurodeputowany od 7 lat jest członkiem Komisji Rozwoju w Parlamencie Europejskim, w której był tegorocznym sprawozdawcą.

Krzysztof Stanowski to współzałożyciel oraz członek władz szeregu organizacji pozarządowych. Od 1989 roku czynnie zaangażowany w prace Fundacji Edukacja dla Demokracji. Członek Zarządu Fundacji, jej Dyrektor Programowy Kierownik Programów Międzynarodowych i od 2001 roku do listopada 2007 Prezes Fundacji. Dwukrotnie wyróżniony nagrodą POL-CUL Foundation za pracę w organizacjach pozarządowych oraz tytułem Zasłużonego Nauczyciela Republiki Mongolii. Kawaler mongolskiego Medalu Wolności oraz Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski. W latach 2007-2010 Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej odpowiedzialny za otwartość polskiego systemu edukacji tj. za współpracę międzynarodową, promocję języka polskiego za granicą, a także za współpracę z sektorem pozarządowym.

Zapraszamy do zapoznania się z Raportami rocznymi podsumowującymi działania pomocowe Polski w latach 2007-2010.
Szczegółowe informacje dotyczące programu polskiej pomocy rozwojowej są dostępne na stronie internetowej: www.polskapomoc.gov.pl
Wszelkie pytania na temat programu polskiej pomocy rozwojowej oraz jej implementacji prosimy kierować na adres: polskapomoc@msz.gov.pl
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej: www.msz.gov.pl www.polskapomoc.gov.pl

Krótki wyciąg o tym, jak pomagamy w Afryce

Jednym z przejawów udziału Polski w polityce międzynarodowej jest rosnące zaangażowanie w działania na rzecz rozwoju. Jako sygnatariusz Deklaracji Milenijnej przyjętej przez państwa członkowskie ONZ w 2000 r., kraj nasz aktywnie włącza się w inicjatywy na rzecz realizacji Milenijnych Celów Rozwoju (Millennium Development Goals - MDGs). W planowaniu polskiej współpracy na rzecz rozwoju uwzględniamy także problemy zmian klimatu oraz właściwego wykorzystania środowiska naturalnego.

Główne obszary wsparcia dotyczą takich sfer jak: prawidłowo funkcjonująca administracja, polityka przemian ludnościowych, rolnictwo oraz przedsiębiorczość.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP ustala priorytety i koordynuje politykę w zakresie pomocy rozwojowej, udziela pomocy w formie projektów i przekazuje dobrowolne wpłaty wielostronne. Ministerstwo Finansów RP udziela pomocy finansowej i przekazuje wpłaty do międzynarodowych instytucji finansowych, których Polska jest członkiem. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego udziela pomocy w formie stypendiów i staży dla zagranicznych studentów w Polsce.

W latach 2007-2010 Polska udzieliła blisko 1.487,28 mln USD Oficjalnej Pomocy Rozwojowej, w tym 31,5 mln USD na rzecz Afryki.

W ramach programu polskiej pomocy rozwojowej Polska wspiera kraje Afryki Subsaharyjskiej. W roku 2011 działalność pomocowa skupia się na następujących sektorach:
* rolnictwo i ochrona środowiska - rozminowywanie, rozwiązywanie problemu odpadów,
* edukacja - rozwój zasobów ludzkich (w obszarze żeglugi, rybołówstwa, geologii), zapewnienie dostępu do edukacji na poziomie podstawowym i średnim, rehabilitacja osób z traumą pokonfliktową,
* ochrona zdrowia - zapobieganie i kontrola rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych.

Dla polskiego programu pomocy rozwojowej priorytetowym krajem z obszaru Afryki jest Angola, która znajduje się na liście priorytetowych państw-biorców od początku funkcjonowania listy, tzn. od roku 2004. Kraj ten zamieszkuje 18 mln ludzi, a średnia długość życia wynosi 48 lat. Na trudną sytuację w Angoli znaczący wpływ miała 27-letnia wojna domowa zakończona w kwietniu 2002 roku, która pozostawiła po sobie wiele nie rozbrojonych pól minowych i doprowadziła do ruiny infrastrukturę techniczną i społeczną kraju. W 2009 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju uznała Angolę za jedno ze średnio rozwiniętych państw świata (awans w ciągu roku ze 157. na 143. miejsce w rankingu HDI). W 2010 roku Angola sytuuje się w tym rankingu na 146 pozycji.

Krótka notka edukacyjna, która nawiązuje do charakteru wystawy

Fotografie prezentowane na wystawie "Afryka polskich podróżników i wolontariuszy - edukacja globalna" umożliwiają widzom zapoznanie się z dwoma rodzajami zdjęć. Pierwsze, blisko stuletnie, pochodzą z pionierskiej wyprawy Kazimierza Nowaka. Drugie są jak najbardziej współczesne. Fotografie obrazują wybrane przez Departament Wdrażania Programów Rozwojowych MSZ tylko niektóre z projektów pomocowych dofinansowanych przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych na rzecz Afryki w latach 2007-2010.

Afryka zmaga się z wieloma przeciwnościami, które utrudniają jej dynamiczny rozwój. Ciężkie warunki klimatyczne i przyrodnicze nie sprzyjają uprawie roli. Wielu ludzi, a co gorsza wiele dzieci, cierpi głód. Barierą w rozwoju pozostają również szybko rozprzestrzeniające się choroby – w tym głównie malaria i HIV/AIDS. Co roku na świecie przybywa 2,7 mln nowych przypadków zakażeń wirusem, z których większość odnotowuje się na terenach Afryki Subsaharyjskiej. Z powodu międzyzwrotnikowego położenia na znacznym obszarze kontynent prześladowany jest przez klęski żywio­łowe. Tereny na południe od Sahary cierpią z niedostatku wody pitnej. Dostęp do edukacji jest jednym z podstawowych praw człowieka, tymczasem w krajach Afryki ponad 30 mln dzieci nie ma zapewnionej nauki nawet na podstawowym poziomie.

Afryka to kontynent, który od lat fascynuje i często staje się źródłem inspiracji. Motywy afrykańskie znajdują swoje odbicie w sztuce. Kontynent ten to również wspaniała przyroda, często jeszcze nietknięta przez człowieka. Afryka ma również znaczący udział w światowym wydobyciu rudy manganowej, chromowej, uranu, wanadu, miedzi, złota, diamentów, cyny oraz fosforytów, a także platyny, kobaltu, tytanu, boksytów, cynku, ołowiu i ropy naftowej. Zasoby niektórych surowców (złota, platyny, diamentów, chromu, wanadu, manganu, antymonu, uranu) należą do największych na świecie mimo to kraje afrykańskie należą do najsłabiej rozwiniętych krajów na naszej Ziemi.

Afryka efektywnie korzysta z pomocy, która jest do niej kierowana z Polski. Jest ona rozdysponowywana na różne rodzaje aktywności, które zostały zobrazowane fotografiami z następujących obszarów:

* edukacja
Edukacja jest najlepszą metodą walki z ubóstwem. A wzrost wiedzy i świadomości pozwala na większą niezależność i swobodny rozwój. W wielu przypadkach zwiększenie wydatków na żywność oznacza drastyczne zmniejszenie wydatków na opiekę medyczną oraz edukację. Według szacunków UNESCO ok. 72 mln dzieci na całym świecie nie uczęszcza do szkoły podstawowej, z czego ponad 54% stanowią dziewczynki. W przypadku Afryki Subsaharyjskiej nauki podstawowej nie pobiera ponad 30 mln dzieci (blisko 14 mln chłopców i 16 mln dziewczynek).
Czy wiesz, że w niektórych krajach Afryki Subsaharyjskiej, z powodu braku szkół i kadry, nauczyciele muszą pracować na dwóch, a nawet trzech zmianach w ciągu dnia, w klasach liczących nawet 70 uczniów.

* zdrowie
Barierą w rozwoju wielu krajów pozostaje epidemia HIV/AIDS, która każdego roku powoduje śmierć dwóch milionów osób. Według ekspertów UNAIDS na świecie zarażonych wirusem HIV i chorych na AIDS jest ponad 33 mln ludzi, w tym 2 mln dzieci poniżej 15. roku życia.
Czy wiesz, że afrykańskie dzieci często z powodu dużej umieralności na HIV/AIDS wychowywane są przez starsze rodzeństwo lub mieszkają na ulicy.

* woda i środowisko przyrodnicze
Woda jest istotą i warunkiem wstępnym istnienia ludzkiego życia.
Czy wiesz, że jedna trzecia ludności na świecie żyje w obszarach dotkniętych niedostatkiem wody oraz cierpi z powodu braku odpowiednich warunków sanitarnych.

* aktywizacja zawodowa
Dzięki aktywności zawodowej ludzie stają się bardziej samodzielni. Rozwijając swoje talenty mogą nauczyć się nadawać wartość użytkową i handlową wytworzonym dziełom, za które inni będą chcieli zapłacić.
Czy wiesz, że według szacunków UNDP blisko 1,5 miliarda ludzi na świecie żyje za 1,25 dolara dziennie.

* rolnictwo
Na początku XXI wieku rolnictwem zajmuje się pond połowa populacji większości krajów rozwijających się, a mimo to wielkość produkowanej przez nie żywności jest niewystarczająca w stosunku do ich potrzeb.
Czy wiesz, że od wielu lat najniżej sklasyfikowane pod względem poziomu życia pozostają państwa Afryki, których problemy związane są m.in. z niską produktywnością sektora rolnego oraz zbyt wolnym rozwojem pozostałych gałęzi gospodarki.